Από την πετρελαϊκή εξάρτηση στην εξάρτηση από τις «σπάνιες γαίες»: ένας κίνδυνος για την ευρωπαϊκή βιομηχανία υψηλής και πράσινης τεχνολογίας

 

Με μεγάλη επιτυχία διοργανώθηκε χθες το βράδυ, στο κτίριο του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου στις Βρυξέλλες, δείπνο εργασίας σχετικά με την ασφάλεια εφοδιασμού της ευρωπαϊκής βιομηχανίας με τις απαραίτητες για την ανάπτυξή της σπάνιες γαίες. Η εκδήλωση πραγματοποιήθηκε υπό την αιγίδα του Ευρωβουλευτή της ΝΔ, Καθηγητή κ. Ιωάννη Α. Τσουκαλά, μέλους της Επιτροπής Βιομηχανίας, Έρευνας και Ενέργειας, και με την υποστήριξη του Ευρωπαϊκού Λαϊκού Κόμματος.

Οι σπάνιες γαίες, είναι μια σειρά από δυσεύρετα χημικά στοιχεία όπως το ευρώπιο, το δυσπρόσιο, το τέρβιο κτλ, που διαδραματίζουν σημαντικό ρόλο στην ανάπτυξη προϊόντων υψηλής και «πράσινης» τεχνολογίας. Οι σπάνιες γαίες αποτελούν απαραίτητα συστατικά για προϊόντα όπως τα ηλεκτρικά και υβριδικά αυτοκίνητα, οι ανεμογεννήτριες, οι σκληροί δίσκοι των υπολογιστών και οι επίπεδες οθόνες. Σημειώνεται ότι κάθε υβριδικό αυτοκίνητο χρειάζεται περίπου 30 κιλά σπάνιων γαιών και κάθε ανεμογεννήτρια ισχύος 1MW απαιτεί περίπου 200 κιλά του σπάνιου μετάλλου, νεοδύμιο.

Τόσο η ευρωπαϊκή όσο και η παγκόσμια βιομηχανία υψηλής τεχνολογίας είναι απολύτως εξαρτημένες από την Κίνα η οποία κατέχει το 97% της παγκόσμιας παραγωγής σπάνιων γαιών, το 57% των συνολικών παγκόσμιων αποθεμάτων και το 36% των οικονομικά βιώσιμων αποθεμάτων. Επίσης, η Κίνα, τα τελευταία 50 χρόνια, έχει επενδύσει συστηματικά τόσο στην παραγωγή όσο και στην αξιοποίηση των στρατηγικών αυτών μετάλλων. Μέσα από μια πολιτική χαμηλών τιμών κατάφερε να διαλύσει τον παγκόσμιο ανταγωνισμό στην εξόρυξη και παραγωγή των σπάνιων γαιών, ενώ τα τελευταία χρόνια μειώνει σημαντικά τις εξαγωγές τους, αναγκάζοντας τις ξένες εταιρείες να μεταφέρουν τα εργοστάσια υψηλής τεχνολογίας και τα ερευνητικά τους κέντρα στην Κίνα.

Στη συζήτηση συμμετείχαν Ευρωβουλευτές όλων των πολιτικών ομάδων, ειδικοί από την Ευρώπη και τις ΗΠΑ, αλλά και εκπρόσωποι ευρωπαϊκών βιομηχανιών. Σημαντικά στοιχεία για την αμερικανική πολιτική σχετικά με την προμήθεια σπάνιων γαιών, που έχουν χαρακτηριστεί ως «υλικά στρατηγικής σημασίας» για την άμυνα των ΗΠΑ, έδωσε η κα Margaret Caton, εμπορική ακόλουθος της Μόνιμης Αντιπροσωπείας των ΗΠΑ στην ΕΕ. Ο κος Rufus Yerxa, αναπληρωτής Γενικός Διευθυντής του Παγκόσμιου Οργανισμού Εμπορίου, παρουσίασε τις προσπάθειες που διεξάγονται στα πλαίσια του οργανισμού για την τήρηση των κανόνων του διεθνούς εμπορίου και την αντιμετώπιση του κινεζικού μονοπωλίου στον τομέα αυτό. Τη θέση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής παρουσίασαν ο κος Frank Hoffmeister, αναπληρωτής διευθυντής του Επιτελείου του Επιτρόπου Εμπορίου της ΕΕ, κου De Gucht, ο κος Gwenole Cozigou, διευθυντής στην Γενική Διεύθυνση Βιομηχανίας της ΕΕ και ο κος Renzo Tomellini, διευθυντής στην Γενική Διεύθυνση Έρευνας της ΕΕ. Τον σημαντικό ρόλο των σπάνιων γαιών στην έρευνα και την καινοτομία και την ανάγκη η Ευρώπη να ανακτήσει την επιστημονική πρωτοπορία στον τομέα αυτό, ανέδειξε ο κος David Wilkinson, Διευθυντής στο «Κοινό Κέντρο Ερευνών» (Joint Research Centre) της ΕΕ, ενώ τις έντονες ανησυχίες της ευρωπαϊκής βιομηχανίας μετέφερε ο κος René van Sloten, εκπρόσωπος της BUSINESSEUROPE, της Ευρωπαϊκής Ομοσπονδίας Επιχειρήσεων. Τέλος, τις δυνατότητες απεξάρτησης από την Κινεζική παραγωγή σπάνιων γαιών ανέλυσε ο κος John Mair, εκπρόσωπος της μεταλλευτικής βιομηχανίας Greenland Minerals, εταιρείας που έχει ξεκινήσει την εκμετάλλευση των σημαντικών κοιτασμάτων σπάνιων γαιών που κρύβονται στο πλούσιο υπέδαφος της Γροιλανδίας.

Τα συμπεράσματα της συζήτησης που ακολούθησε είναι μάλλον ανησυχητικά για την ευρωπαϊκή βιομηχανία, εφόσον αποκαλύπτουν ένα τοπίο απόλυτης εξάρτησής της, για τα επόμενα δέκα χρόνια, από τις εισαγωγές Κινεζικών σπάνιων γαιών.

Στην παρέμβασή του ο κ. Τσουκαλάς τόνισε την ανάγκη διαμόρφωσης μιας συνεκτικής, ευρωπαϊκής πολιτικής για το θέμα, προκειμένου να μην κινδυνεύσει η Ευρώπη να αντικαταστήσει τη σημερινή της εξάρτηση από εισαγόμενους υδρογονάνθρακες, με μια «πράσινη εξάρτηση», από τις απαραίτητες κινεζικές σπάνιες γαίες.

Σύμφωνα με τον κο Ευρωβουλευτή, αν και οι σπάνιες γαίες δεν είναι τόσο σπάνιες στον πλανήτη όσο μαρτυρά το όνομά τους, ο εντοπισμός και η αξιοποίηση νέων κοιτασμάτων είναι πολύπλοκες και χρονοβόρες διαδικασίες, που μπορούν να προκαλέσουν σημαντικές περιβαλλοντικές επιπτώσεις. «Έχει υπολογιστεί ότι η επαναδημιουργία μιας βιώσιμης βιομηχανίας σπάνιων γαιών θα απαιτήσει τουλάχιστον 10 χρόνια. Την ίδια στιγμή, οι αυστηροί περιορισμοί στις εξαγωγές κινεζικών σπάνιων γαιών, αλλά και οι συνεχώς αυξανόμενες ανάγκες της κινεζικής βιομηχανίας, θα έχουν ως αποτέλεσμα, σε δύο το πολύ χρόνια, ένα έλλειμμα 40.000 τόνων σπάνιων γαιών που θα θέσει σε κίνδυνο την βιώσιμη ανάπτυξη και την «πράσινη» στροφή της ευρωπαϊκής βιομηχανίας. Δεν τίθεται θέμα ενός εμπορικού πολέμου με την Κίνα, εφόσον κι αυτή έχει ανάγκη από την εισαγωγή κάποιων πρώτων υλών που δεν διαθέτει, αλλά και χρειάζεται πρόσβαση στις δυτικές αγορές για να πουλά τα προϊόντα της. Ωστόσο, μόνο μια συνεπής και αποφασιστική ευρωπαϊκή πολιτική, σε συνεργασία με τους διεθνείς μας εταίρους μπορεί να εξασφαλίσει σταθερή προσφορά των σπάνιων γαιών που είναι ζωτικές για την ευρωπαϊκή βιομηχανία», υπογράμμισε ο κ. Τσουκαλάς.